فرقه دموکرات (بخش سوم)، فیل های ایرانی
محمود طوقی
فیل هاى ایرانى
مردان سیاست ایرانى را در فاصلۀ دو سلسلۀ قاجار و پهلوى از نظر گرایش سیاسى دست‌کم به پنج دسته مىتوان تقسیم کرد. که ما آنرا فیل هاى ایرانى نام نهاده ایم:
۱- آنگلوفیل ها
آنگلوفیل ها یا دوستداران و طرفداران انگلیس (فیل در زبان انگلیسى به معناى دوستدار است) که وابستگى هاى فکرى، سیاسى و مالى به انگلیس ها داشتند و در پى آن بودند که سمت و سوى روابط سیاسى ـ اقتصادى ایران به طرف انگلیس باشد. به ارتباطات پنهانى و عامل بودن یا نبودن آنها کارى نداریم. از آنگلوفیل هاى معروف مىتوان وثوق الدوله، نصرت الدوله و سیدضیاالدین طباطبایى را نام برد.
۲- روسوفیل ها
در مقابل آنگلوفیل ها طرفداران روسیۀ تزارى بودند. بعد از دو شکست بزرگ ایران عهدنامۀ گلستان و ترکمنچاى، روسها تعهد کردند از سلطنت در خانوادۀ عباس میرزا پشتیبانى کنند. پس روسها دست بالایى در سیاست، اقتصاد و ارتش ایران پیدا کردند.
۳- آلمانوفیل ها
کسانى بودند که فکر مى کردند راه نجات ایران از دست دو سیاست استعمارى انگلیس و روس نزدیکى با آلمان است که در ایران منافع استعمارى ندارد. کلنل پسیان و میرزا کوچک خان از این دسته اند.
۴- امریکانوفیل ها
این گرایش بعد از جنگ جهانى دوم قدرت گرفت و طرفداران این گرایش بر این باور بودند که امریکا به علت فاصلۀ جغرافیایی زیاد از ایران، نمى تواند مقاصد استعمارى در این کشور داشته باشد؛ لذا طرفدار دخالت امریکا در سیاست و اقتصاد ایران بودند. ملک الشعراى بهار رجل ملى و احمد قوام از جملۀ این افراد بودند.
۵- ایرانوفیل ها
ملیون ایران بودند ایرانیان بر این باور بودند که راه فلاح و صلاح کشور، استقلال از تمامى بلوکهاى جهانى است.
این تقسیمبندى هرچند تقسیم بندى دقیق و مُتقنى نیست، اما براى درک مواضع رجال سیاسى ایران بىفایده نیست.
انتخاب قوام به نخستوزیرى
نخستوزیرى قوام زمانى مطرح شد که تلاش دولت حکیمى براى رفتن به مسکو و استمداد از انگلیس و امریکا و شکایت ایران در سازمان ملل از شوروى به خاطر تخلیه نکردن ایران و دخالت در امور داخلى ایران به جایى نرسیده بود. ………
———————————————————-